แหล่งแร่ทองคำที่ตำบลบ่อทอง อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี
แหล่งแร่ทองคำที่ตำบลบ่อทอง อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี พบครั้งแรกในปี พ.ศ. ๒๕๑๔ และเริ่มมีการทำเหมืองระหว่างปี พ.ศ. ๒๔๑๖-๒๔๒๑ ซึ่งอยู่ในระหว่างช่วงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ในครั้งนั้นพระปรีชากลกาล เจ้าเมืองปราจีนบุรี เป็นผู้ดำเนินการทำเหมืองด้วยวิธีการขุดบ่อ ซึ่งยังพบร่องรอยของโรงแต่งแร่ เตาหลอม และบ่อเหมืองทองคำปรากฏอยู่ในปัจจุบัน ได้แก่ บ่อสำอาง (ซึ่งตั้งตามนามเดิมของพระปรีชากลการ) ต่อมาได้มีการเปิดการทำเหมืองใต้ดินในระดับลึก แต่ต้องหยุดไปเนื่องจากจากสินแร่ที่มีความอุดมสมบูรณ์หมดไป ประกอบกับการทำเหมืองอยู่ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ ๑
หลังจากนั้นกรมโลหะกิจ (กรมทรัพยากรธรณี ต่อมาเปลี่ยนเป็นกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ในปัจจุบัน) ได้จักตั้งศูนย์อุตสาหกรรมเหมืองแร่ขึ้น เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๙๓ และได้ผลิตแร่ทองคำอีกครั้งในปี พ.ศ. ๒๔๙๓-๒๕๐๐ ได้ทองคำหนัก ๕๕ กิโลกรัม ลักษณะธรณีแหล่งแร่บริเวณนี้เป็นแหล่งแร่ทองคำ ในหินแข็งที่เกิดอยู่ในที่ราบ ซึ่งในยุคนั้นถือว่าเป็นแหล่งที่ ไม่ธรรมดา การทำเหมืองจึงต้องขุดเป็นบ่อหรือปล่องลงไป
เนื่องจากประวัติของเหมืองทองคำบริเวณนี้มีความเป็นมายาวนาน ปัจจุบันยังพบว่ามีร่องรอยอดีตของการทำเหมืองปรากฏอยู่ จึงได้พัฒนาให้เป็นพิพิธภัณฑ์เพื่อเป็นอนุสรณ์และแหล่งให้ความรู้ เกี่ยวกับประวัติการทำเหมืองแร่ที่สำคัญของไทยแก่คนรุ่นหลัง ประกอบกับองค์การบริหารส่วนตำบลบ่อทอง ได้ขอความอนุเคราะห์และขอรับการสนับสนุนจากกรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่ ในการพัฒนาบ่อแร่ทองคำเป็นศูนย์วัฒนธรรม เป็นที่รวบรวมเอกสาร วัสดุโบราณ สิ่งของ เครื่องมือ เครื่องใช้เกี่ยวกับ ประวัติศาสตร์ เกี่ยวกับ การทำเหมืองทองในท้องถิ่น และจัดตั้ง พิพิธภัณฑ์เหมืองแร่ทองคำ ให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาและเรียนรู้ ตลอดจนพัฒนาแหล่งท่องเที่ยว ภายในจังหวัด
พื้นที่ทำเหมืองแร่ทองคำสมัยแรก (พ.ศ.๒๔๑๕)
พื้นที่ที่ยังคงอยู่มีเพียงชื่อและพื้นที่บ่อน้ำ มีชื่อว่า บ่อสำอางค์ ซึ่งเป็นบ่อทองยุคบุกเบิก อยู่ด้านตะวันตกของพื้นที่บริเวณหลังสวนสาธารณะ แต่ปัจจุบันไม่มีสภาพเดิมหลงเหลืออยู่ เพราะมีการขยายพื้นที่เดิมเป็นบ่อน้ำเพื่อการชลประทาน
พื้นที่ทำเหมืองทองคำโดยกลุ่มชาวต่างชาติ (บริษัท The Kabin Syndicate of Siam และบริษัท Societe des Mines de kabin) พ.ศ. ๒๔๔๙ พื้นที่ส่วนใหญ่อยู่ด้าน อบต.บ่อทอง ซึ่งมีสันนิษฐานว่าเป็นการทำเหมืองแร่ โดยการขุดเจาะบ่อหมากและบ่อกว้าน แล้วนำแร่ไปแยกที่โรงตำ และนำทองคำอมัลกัมมาแยกที่โรงหลอม ซึ่งลักษณะสภาพพื้นที่การทำเหมืองทองคำบริเวณจุดต่างๆ ยังมีซากสิ่งก่อสร้างปรากกฎในปัจจุบัน อยู่ทางทิศตะวันออกของพื้นที่ และไม่ไกลจากซากเตาหลอม
พื้นที่ทำเหมืองทองคำสมัยกรมโลหกิจ
(กรมอุตสาหกรรมพื้นฐานและการเหมืองแร่) ในปี พ.ศ. ๒๔๙๓
พื้นที่ส่วนใหญ่อยู่อีกด้านหนึ่งของถนน และเป็นบริเวณใกล้กับบ่อสำอางค์ มีลักษณะเป็นปล่อง ๒ ปล่อง คือ บ่อขี้เหล็ก บ่อมะเดื่อ อยู่ไม่ไกลจากโรงตำใหญ่ แต่ในขั้นตอนทดลองช่วงแรก ใช้โรงตำเหล็กของบริษัทต่างชาติ ก่อนจะมีการสร้างโรงตำใหม่ในพื้นที่ฝั่งเดียวกับบ่อทั้งสอง
